Zastrzeżenie wÅasnoÅci na fakturze, jest coraz czÄÅciej wykorzystywanym instrumentem zabezpieczajÄ cym transakcje zarówno w obrocie krajowym, jak i miÄdzynarodowym.
Wyobraźmy sobie nastÄpujÄ cÄ sytuacjÄ â miÄdzy stronami nie ma pisemnej umowy albo ma ona bardzo wÄ ski zakres i obejmuje tylko podstawowe regulacje â przedmiot i cenÄ. Sprzedawca dochodzi jednak do wniosku, że potrzebuje dodatkowego zabezpieczenia i wprowadza do faktury wysÅanej nastÄpnie do odbiorcy zastrzeżenie prawa wÅasnoÅci towaru do czasu uregulowania ceny.
Czy faktura ma moc podobnÄ do umowy?
Kwestia mocy dowodowej dodatkowych klauzul – takich jak zastrzeżenie wÅasnoÅci na fakturze jest tematem rozważaÅ zarówno doktryny jak i orzecznictwa. Zgodnie z dominujÄ cym poglÄ dem faktura vat nie jest równoważna z podpisanÄ umowÄ . JednoczeÅnie nie można jednak odmówiÄ jej mocy dowodowej w takim zakresie w jakim wykazuje na zaistnienie pewnych zdarzeÅ majÄ cych znaczenie w sferze cywilno-prawnej.
Czego można dowodziÄ na podstawie faktury?
Faktura VAT jest dokumentem prywatnym, a nie urzÄdowym. Przepisy podatkowe także nie nadajÄ fakturom VAT szczególnej mocy dowodowej. JednoczeÅnie, zgodnie z orzecznictwem SÄ du Najwyższego, wystawienie faktury wywiera szereg istotnych skutków prawnych, np.;
- może peÅniÄ fukcjÄ charakter wezwania do zapÅaty od którego należy liczyÄ odsetki za opóźnienie w zapÅacie, ,
- może pelniÄ funkcjÄ pokwitowania odebrania zapaÅty.
- sÄ dy podczas orzekania mogÄ , w oparciu treÅÄ faktury, samodzielnie lub z uwzglÄdnieniem innych dowodów ustaliÄ treÅÄ stosunku prawnego ÅÄ czÄ cego strony.
Faktura zatem nie dowodzi o zaistnieniu samego zobowiÄ zania ale może również sÅużyÄ do ustalania jego treÅci.
Czy zastrzeżenie wÅasnoÅci na fakturze jest skuteczne?
W orzecznictwie SÄ du Najwyższego prezentowany jest poglÄ d, że zawarte w dorÄczonej kupujÄ cemu fakturze zastrzeżenie, że do chwili caÅkowitej zapÅaty ceny towar pozostaje wÅasnoÅciÄ sprzedawcy, speÅnia warunki okreÅlone w art. 589 k.c. a tym samym pozwala na zastrzeżenia prawa wÅasnoÅci (por. wyrok SÄ du Najwyższego z dnia 10 października 2003r., sygn. akt II CK 119/2002). Stosownie do poglÄ du prezentowanego w wyroku SÄ du Najwyższego z dnia 24 lipca 2008r. sygn. akt IV CSK 87/2008 nie można odmawiaÄ znaczenia klauzuli zawartej na fakturze tylko dlatego, że jest ona dokumentem rozliczeniowym sporzÄ dzanym na użytek przepisów podatkowych.
Powyżej wskazane orzecznictwo nie pozostawia wÄ tpliwoÅci, iż zastrzeżenie wÅasnoÅci na fakturze jest klauzulÄ , której nie można odmówiÄ skutecznoÅci, jak rownież mocy dowodowej oczywiÅcie przy zaÅożeniu, że dojdzie do skutecznego wykazania faktu akceptacji przez kupujÄ cego treÅci dorÄczonego mu dokumentu.
{ 5 komentarze… przeczytaj je poniżej albo dodaj swój }
CzytajÄ c wpis Pana Mecenasa od razu przypomniaÅa mi siÄ pewna podobna sytuacja, przy czym podobieÅstwo sprowadzaÅo do zamieszczenia na fakturze innego zastrzeżenia, a mianowicie wyÅÄ czenia uprawnieÅ z tytuÅu rÄkojmi za wady rzeczy sprzedanej. Zarówno kwestia rÄkojmi jak i zastrzeżenia prawa wÅasnoÅci sÄ elementami stosunku prawnego, przy czym – co ciekawe – jeÅli chodzi o zastrzeżenie wyÅÄ czenia rÄkojmi za wady rzeczy, takiego zastrzeżenia nie można uczyniÄ na fakturze. PrzytoczÄ poglÄ d jednego z moich promotorów – prof. ZdzisÅawa Gawlika: „Modyfikacja odpowiedzialnoÅci sprzedawcy z tytuÅu rÄkojmi może byÄ dokonana jedynie w umowie. Oznacza to, że wykluczone jest domniemywanie zmian w tym zakresie. Osoba powoÅujÄ ca siÄ na korzystne dla siebie skutki modyfikacji odpowiedzialnoÅci z tytuÅu rÄkojmi w stosunku do rozwiÄ zaÅ ustawowych powinna przedstawiÄ dowód na okolicznoÅÄ wspomnianej modyfikacji. Za niedopuszczalne uznaÄ tym samym należy umieszczanie klauzuli ograniczajÄ cej lub wyÅÄ czajÄ cej odpowiedzialnoÅÄ z tytuÅu rÄkojmi na fakturze (wyrok SA w Åodzi z dnia 11 lutego 1993 r., I ACr 2/93, OSA 1993, z. 6, poz. 35).”
DziÄkujÄ za wpis, okazaÅ siÄ bardzo pomocny ð
Witam Panie Krzysztofie. WedÅug mnie ocena znaczenia klauzul na fakturze uzależniona jest przede wszystkim od stanu faktycznego w konkretnej sprawie. W powoÅanym przez Pana orzeczeniu sÄ d odnosiÅ siÄ do sytuacji, gdy z fakturÄ i jej dorÄczeniem wiÄ zaÅ siÄ szereg wÄ tpliwoÅci. Gdyby faktura zostaÅa podpisana przez nabywcÄ (oczywiÅcie przy zaÅożeniu, że nie jest konsumentem) to wydaje mi siÄ, że ocena dokonana przez sÄ d mogÅaby byÄ inna ð
Zapraszam do lektury mojego nowego wpisu, powiÄ zanego z tematykÄ treÅci faktur – https://www.adwokatzagranica.pl/zapisy-na-fakturze/
Zastrzeżenie prawa wÅasnoÅci, w moim odczuciu, może byÄ skuteczne jedynie w przypadku, gdy faktura (bÄ dź jakikolwiek inny dokument z tÄ klauzulÄ ) zostaÅa dorÄczona w momencie zawierania umowy. Klauzula ta ksztaÅtuje treÅÄ stosunku prawnego – jeżeli strony nie uregulowaÅy tej kwestii na etapie zawierania umowy, zastosowanie znaleÅºÄ powinny regulacje ustawowe. Dostarczenie faktury zwykle nastÄpuje już po wykonaniu usÅugi/dostawie towaru – fakt ten nie powinien wpÅywaÄ na treÅÄ stosunku prawnego, który powstaÅ pomiÄdzy stronami w momencie zawierania umowy. Na marginesie dodam, że w praktyce, w przypadku wiÄkszych firm, dokumenty ksiÄgowe trafiajÄ do dziaÅu ksiÄgowoÅci, a nie dziaÅu odpowiedzialnego za zakupy, czyli do osób, które nie majÄ wiedzy o warunkach zawartej umowy.
Powyższe nie dotyczy jedynie zastrzeżenia prawa wÅasnoÅci. Na odwrotach faktur czÄsto spotkaÄ można siÄ z caÅymi OWU – jeżeli nie zostaÅy dorÄczone w momencie zawierania umowy, nie powinny ksztaÅtowaÄ treÅci stosunku prawnego.
Jakie jest Pana zdanie?
Witam Panie Waldemarze. Kilku z moich znajomych – prawników, podziela Pana stanowisko – ograniczajÄ c rolÄ faktury jedynie do funkcji podatkowo – ksiÄgowej. W mojej ocenie, w kontekÅcie swobody umów oraz dowolnoÅci co do sposobu wyrażania woli, brak podstaw aby posuwaÄ siÄ tak daleko. Należy oceniaÄ fakturÄ jako dokument ksiÄgowy ale niepozbawiony walorów w sferze prawa cywilnego – jako Årodek dowodowy lub nawet jako forma, w jakiej strony mogÄ zÅożyÄ jednostronne lub wzajemne oÅwiadczenia woli. Wszystko zależy od okolicznoÅci konkretnej sprawy.
Jeżeli jednak jedna strona próbuje narzuciÄ drugiej swoje stanowisko formuÅujÄ c jednostronnie twierdzenia i umieszczajÄ c je na fakturze to generalnie nie sposób przyjÄ Ä, że spowoduje to ich automatycznÄ skutecznoÅÄ. W takiej jednak sytuacji drugi z kontrahentów aby nie pozostawiaÄ wÄ tpliwoÅci, powinien w sposób wyraźny (na piÅmie) zaoponowaÄ treÅci, co do której nie wyraziÅ nigdy zgody.
Zapraszam do lektury mojego nowego wpisu, powiÄ zanego z tematykÄ treÅci faktur â https://www.adwokatzagranica.pl/zapisy-na-fakturze/
DzieÅ dobry
Szanowny Panie Mecenasie,
SÅowa uznania dla artykuÅy do bloga o dodatkowych zastrzeżenia na fakturze vat oraz zastrzeżenie prawa wÅasnoÅci na fakturze.
ZnalazÅem odpowiedzi na wszystkie trapiÄ ce mnie pytania ð
Polecam jeszcze to interpretacjÄ
http://interpretacja-podatkowa.pl/interpretacja/pokaz/1-_podatek-od-towarow-i-uslug-oraz-podatek-akcyzowy_/2-podatek-od-towarow-i-uslug/55256-dostawca-towaru-faktura-moment-powstania-obowiazku-podatkowego-nabywca-odliczenie-podatku-od-towarow-i-uslug-otrzymanie-faktury-podatek-od-towarow-i-uslug-sprzedaz-towarow-wystawca-faktury-wlasnosc-zapis-zaplata.html
to interpretacje przepisów z zakresu prawa podatkowego w zakresie umieszczania klauzuli prawa wÅasnoÅci na fakturze.
Pozdrawiam oraz życzÄ miÅego dnia