Zastrzeżenie własności na fakturze, jest coraz częściej wykorzystywanym instrumentem zabezpieczającym transakcje zarówno w obrocie krajowym, jak i międzynarodowym.
Wyobraźmy sobie następującą sytuację – między stronami nie ma pisemnej umowy albo ma ona bardzo wąski zakres i obejmuje tylko podstawowe regulacje – przedmiot i cenę. Sprzedawca dochodzi jednak do wniosku, że potrzebuje dodatkowego zabezpieczenia i wprowadza do faktury wysłanej następnie do odbiorcy zastrzeżenie prawa własności towaru do czasu uregulowania ceny.
Czy faktura ma moc podobną do umowy?
Kwestia mocy dowodowej dodatkowych klauzul – takich jak zastrzeżenie własności na fakturze jest tematem rozważań zarówno doktryny jak i orzecznictwa. Zgodnie z dominującym poglądem faktura vat nie jest równoważna z podpisaną umową. Jednocześnie nie można jednak odmówić jej mocy dowodowej w takim zakresie w jakim wykazuje na zaistnienie pewnych zdarzeń mających znaczenie w sferze cywilno-prawnej.
Czego można dowodzić na podstawie faktury?
Faktura VAT jest dokumentem prywatnym, a nie urzędowym. Przepisy podatkowe także nie nadają fakturom VAT szczególnej mocy dowodowej. Jednocześnie, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, wystawienie faktury wywiera szereg istotnych skutków prawnych, np.;
- może pełnić fukcję charakter wezwania do zapłaty od którego należy liczyć odsetki za opóźnienie w zapłacie, ,
- może pelnić funkcję pokwitowania odebrania zapałty.
- sądy podczas orzekania mogą, w oparciu treść faktury, samodzielnie lub z uwzględnieniem innych dowodów ustalić treść stosunku prawnego łączącego strony.
Faktura zatem nie dowodzi o zaistnieniu samego zobowiązania ale może również służyć do ustalania jego treści.
Czy zastrzeżenie własności na fakturze jest skuteczne?
W orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, że zawarte w doręczonej kupującemu fakturze zastrzeżenie, że do chwili całkowitej zapłaty ceny towar pozostaje własnością sprzedawcy, spełnia warunki określone w art. 589 k.c. a tym samym pozwala na zastrzeżenia prawa własności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 2003r., sygn. akt II CK 119/2002). Stosownie do poglądu prezentowanego w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2008r. sygn. akt IV CSK 87/2008 nie można odmawiać znaczenia klauzuli zawartej na fakturze tylko dlatego, że jest ona dokumentem rozliczeniowym sporządzanym na użytek przepisów podatkowych.
Powyżej wskazane orzecznictwo nie pozostawia wątpliwości, iż zastrzeżenie własności na fakturze jest klauzulą, której nie można odmówić skuteczności, jak rownież mocy dowodowej oczywiście przy założeniu, że dojdzie do skutecznego wykazania faktu akceptacji przez kupującego treści doręczonego mu dokumentu.
