ADWOKAT ZA GRANICĄ

Blog o rozwiązaniu problemów prawnych za granicą.

dług za granicą

Andrzej Żurawski 06 marca 2016 4 komentarze

Wielu z moich klientów, mając wątpliwości co do wypłacalności swoich dłużników zadaje mi to samo pytanie – czy dług za granicą zaliczamy w koszty i na jakich zasadach?

Niestety, dawno minęły już te czasy, gdy wierzytelności od firm z Państw tzw. Europy Zachodniej były dużo łatwiejsze do odzyskania niż te od firm polskich. Czy celowym jest zatem podejmowanie zatem działań sądowych i egzekucyjnych w sytuacji, gdy podejrzewamy, że dłużnik może znajdować się w złej sytuacji finansowej?

Na ogół tak.

Ustawodawca przewiduje możliwość uznania wierzytelności zagranicznych, nieściągalnych za koszt prowadzonej działalności dla celów podatkowych.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 23 ust. 1 pkt 20 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, istnieje taka możliwość, gdy są to wierzytelności, które uprzednio

zostały zarachowane jako przychody należne oraz
gdy są to wierzytelności, których nieściągalność została udokumentowana w sposób określony przepisami. Warunki te muszą być spełnione łącznie.

Stwierdzenie, że dług za granicą jest nieściągalny i udokumentowanie tego faktu jest kluczowe. Na wierzycielu spoczywa ciężar podjęcia kroków celem wyegzekwowania należności, nie wystarczy zatem jedynie uprawdopodobnienie, że faktura nie zostanie opłacona lub wystąpienie opóźnienia w zapłacie przez kontrahenta. Celem uznania wierzytelności za ostatecznie nieściągalną należy podjąć wszelkie czynności prowadzące do jej wyegzekwowania.

W jaki sposób wykazać, iż wierzytelność jest nieściągalna?

Pierwszy ze sposobów to uzyskanie postanowienia o nieściągalności, wydanego przez właściwy organ postępowania egzekucyjnego. Uzyskujemy zatem orzeczenie (przed sądem polskim lub zagranicznym) stosując tryb postępowania wiążący się z najniższymi kosztami a następnie korzystając z bezpośredniej skuteczności orzeczeń sądów krajowych, wprowadzonych na mocy Rozporządzenia nr 1215/2012 Bruksela I bis, kierujemy je do wykonania przez organ egzekucyjny kraju, w którym siedzibę ma dłużnik.

Drugi ze sposobów polega na sporządzeniu protokołu stwierdzającego, że przewidywane koszty procesowe i egzekucyjne związane z dochodzeniem wierzytelności zagranicznej byłyby równe albo wyższe od jej kwoty. W tym celu możemy podeprzeć się np. wyciągiem ze stawek urzędowych lub ofertami z kilku zagranicznych lub polskich kancelarii adwokackich.

Ostatnim sposobem na wykazanie nieściągalność wierzytelności zagranicznej jest posłużenie się postanowieniem sądu o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości, umorzeniu lub zakończeniu postępowania upadłościowego. Na ogół konieczne będzie w tym przypadku bądź to wszczęcie postępowania upadłościowego przeciwko dłużnikowi za granicą, bądź zgłoszenie wierzytelności do już trwającego postępowania.

Wymienione sposoby udokumentowania nieściągalności stanowią katalog zamknięty. Uznanie za koszty wierzytelności nieściągalnej na podstawie jakiegokolwiek innego dokumentu nie będzie uznane przez organ podatkowy.

W większości wypadków, z jakimi miałem do czynienia, wierzyciele posiadający w wyniku nieudanej transakcji handlowej nieściągalny dług za granicą zaliczyli go w koszty ograniczając w ten sposób poniesioną stratę.

ubezpieczenie należności handlowych

Andrzej Żurawski 28 lutego 2016 Komentarze (0)

Ubezpieczenie należności handlowych – zwłaszcza w handlu międzynarodowym budzi wiele wątpliwości i rodzi wiele pytań. Skorzystanie z ubezpieczenia może być sposobem zabezpieczenia transakcji transgranicznych ale należy najpierw ustalić czy możliwości jakie daje rekompensują nakłady jakie trzeba ponieść aby móc z niego skorzystać.

I. Jakie dokumenty regulują warunki, którym podlega ubezpieczenie należności handlowych?

Wygląda to różnie w zależności od konkretnego towarzystwa ubezpieczeniowego. Upowszechniły się jednak dwa główne modele:

Model, w którym regulacje dotyczące ubezpieczenia a zatem najistotniejsze – prawa i obowiązki ubezpieczającego oraz zakładu ubezpieczeń regulowane są w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz w szczegółowych polisach. Pierwszy z tych dokumentów jest dokumentem ogólnym o jednolitym brzmieniu i stosowanym do wszystkich instrumentów ubezpieczeniowych oferowanych przez dane towarzystwo ubezpieczeniowe. Polisa to dokument szczegółowy – dopasowany do konkretnego ubezpieczenia i potrzeb ubezpieczanego podmiotu, jej postanowienia podlegają negocjacjom między stronami.
Model, w którym całość ustaleń co do kształtu stosunku ubezpieczeniowego ujęta jest w ramach jednolitej umowy.

Niezależnie od przyjętego modelu obok powyżej wskazanych dokumentów kolejnym bardzo ważnym aktem wyznaczającym zakres i sposób korzystania z ubezpieczenia są decyzje o limitach jednostronnie wydawane przez towarzystwa ubezpieczeniowe.

II. Na jakie elementy należy zwrócić szczególną uwagę decydując się na instrument, jakim jest ubezpieczenie należności handlowych?

Umowy ubezpieczeniowe ze swej natury nie należą do najprostszych. Ich poziom skomplikowania wymaga udziału po stronie ubezpieczonego wykwalifikowanego prawnika – adwokata. W przeciwnym razie może dojść do sytuacji gdy mimo poniesienia poważnych nakładów finansowych ubezpieczony nie otrzyma oczekiwanej kwoty ubezpieczenia.

Do elementów na które powinno się zwrócić szczególną uwagę należą:

charakter limitu kredytowego (indywidualny; generalny- in blanco)
zdefiniowanie daty dokonania sprzedaży (data wysyłki; data odbioru; data wystawienia faktury)
automatycznie wygasanie limitu kredytowego (określone opóźnienie w płatnościach ze strony odbiorcy; wystąpienie okoliczności rzutujących na ocenę kondycji finansowej odbiorcy)
procedura odnawiania limitu (automatycznie; na wniosek)
niewypłacalność odbiorcy jako wypadek ubezpieczeniowy (niewypłacalność prawna – upadłość, odmowa ogłoszenia upadłości, układ, bezskuteczna egzekucja; niewypłacalność faktyczna – trwałe nieregulowanie zobowiązań; wersyfikacja poprzez działania windykacyjne)
definicja należności spornej (wszczęcie sporu sądowego; zgłoszenie zarzutów w określonej formie etc.)
skutki zawarcia ugody dla kwalifikacji jako szkoda ubezpieczeniowa
wyłączenia odpowiedzialności (zjawiska o charakterze politycznym i społecznym; zjawiska natury administracyjnej; katastrofy naturalne; naruszenie umowy przez ubezpieczającego; przyczynienie się do szkody przez ubezpieczającego etc.

.

III. Jaką kwotę odszkodowania gwarantuje ubezpieczenie należności handlowych?

Jak przy wszystkich innych elementach ubezpieczenia decydujące znaczenie ma treść poszczególnych zapisów dokumentów jakie podpisujemy przy rozpoczęciu współpracy z ubezpieczycielem. Jeżeli nie przeprowadziliśmy dokładnej analizy prawnej istnieje duże ryzyko, że zaskoczą nas elementy, które przeoczyliśmy czytając umowę lub o których już zapomnieliśmy, np:

limit kredytowy wyznaczający wysokość należności objętej ubezpieczeniem
sposób zaliczania wpłat dokonanych przez kontrahenta a mający istotne znaczenie dla ustalania wartości należności niespłaconych
dodatkowe elementy wpływające na wysokość szkody (koszty windykacji, postępowania sądowego) i kolejność ich zaspokajania
udział własny ubezpieczającego w kwocie ubezpieczenia (tzw. franczyza integralna)

Podczas kongresu na temat handlu zagranicznego miałem okazję opowiedzieć zgromadzonym w Jedlinie Zdroju w Pałacu Jedlinka (świetne miejsce – tak na odpoczynek, jak i na biznesowy meeting, czy konferencję) na tematy takie jak m.in. – windykacja międzynarodowa oraz ubezpieczenie należności handlowych.

Zapis szkolenia został utrwalony w formie elektronicznej i możecie się Państwo z nim zapoznać klikając na link znajdujący się na dole strony.

Nieubłaganie pędzący czas nie pozwolił mi odnieść się do wszystkich istotnych zagadnień, więc wystąpienie miało charakter sygnalizujący ważne kwestie z tego zakresu.

Dla osób zainteresowanych zapoznaniem się z nagraniem, dla uproszczenia, podaję jego plan:

od minuty 3:40 – Europejski Nakaz Zapłaty (EPO European Payment Order),
od minuty 13:12 – Postępowanie w sprawie Drobnych Roszczeń (SC Small Claims),
od minuty 17:04 – Europejski Tytuł Egzekucyjny (EEO European Enforcement Order),
od minuty 19:27 – Europejski Nakaz Zabezpieczenia na Rachunku Bankowym (EAPO – European Account Preservation Order),
od minuty 25:15 – ubezpieczenie należności handlowych przy transakcjach międzynarodowych

Międzynarodowe postępowania sądowe

Andrzej Żurawski 31 stycznia 2016 Komentarze (0)

Wieczorne godziny w czwartek 28.01.2016 upłynęły w bardzo miłej i twórczej atmosferze na szkoleniu w Okręgowej Izbie Radców Prawnych we Wrocławiu, którego tematem były międzynarodowe postępowania sądowe. Starałem się, jak mogłem odpowiedzieć na wszystkie z licznych pytań, jakie mieli uczestnicy. Zainspirowany niektórymi z nich zapewne poszerzę materiał prezentowany podczas dalszych spotkań szkoleniowych. Ze spotkania na spotkanie międzynarodowe postępowania sądowe spotykają się z coraz większym zainteresowaniem uczestników. Niechybny to znak, że to co kiedyś było odległe i mgliste co raz bardziej staje się rzeczywistością codziennej praktyki pełnomocników zawodowych.

Poniżej międzynarodowe postępowania sądowe w pytaniach i odpowiedziach (bez przytaczania szerszej argumentacji powoływanej na szkoleniu):

jak ustalić adres pozwanego w Niemczech? – w przypadku osób prawnych i podmiotów podlegających wpisowi do oficjalnych rejestrów można skorzystać z narzędzi informatycznych, o których piszę między innymi tutaj, w przypadku osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej pozostaje zwrócić się o pomoc do agencji detektywistycznej lub prawnika działającego na obszarze danego państwa – brak bowiem zintegrowanych na szczeblu unijnym systemów informatycznych pozwalających na takie poszukiwania;
co dzieje z opłatą sądową w przypadku odrzucenia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty rozpatrywanego przez sąd polski? – w przypadku jeżeli dojdzie do tego na wczesnym etapie postępowania podlega zwrotowi w całości , stosownie do art. 79 ust 1 ustawy z 28 lipa 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych;
czy nowelizacja przepisów kpc w zakresie sposobu liczenia odsetek ma wpływ na sposób przygotowywania pozwu w trybie europejskiego nakazu zapłaty? – ma wpływ jedynie na sposób formułowania żądania, w pozwie należy wskazać roszczenia odsetkowe w rozbiciu na poszczególne okresy, w jakich przysługują odmienne stopy procentowe;
czy wyroku sądu polskiego można skierować do komornika w innym państwie UE? – tak, mimo, wydaje się to zbyt proste aby mogło być prawdziwe to właśnie tak jest. Stosownie do Rozporządzenia UE 1215/2012 (Bruksela I) wyroki sądów państwa członkowskiego są bezpośrednio wykonywalne w innych państwach członkowskich, bez potrzeby dodatkowego postępowania (uchylenie wymogu tzw. exequatur);
jak znaleźć komornika za granicą? – przy wykorzystaniu ogólnodostępnych źródeł (www.google.pl) ew. przy pomocy lokalnego prawnika, ciągle jeszcze trwają prace w komisji europejskiej nad stworzeniem bazy komorników analogicznej do bazy prawników zagranicznych – „find a lawyer”;
czy wnosić o przetłumaczenie europejskiego nakazu zapłaty przed jego doręczeniem pozwanemu? – według mnie, jeżeli zależy nam na czasie jest to najlepsze rozwiązanie, bez takiego wyraźnie wyartykułowanego żądania istnieje niebezpieczeństwo, że sąd doręczy nakaz w języku polskim a efektem tego, stosownie do Rozporządzenia WE 1393/2007 (dotyczącego doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych) może być odmowa przyjęcia dokumentów przez pozwanego, jako dla niego niezrozumiałych.

Pytań było dużo więcej, niestety trzymając w jednej ręce pilota do projektora a w drugiej mikrofon nie mogłem robić notatek, stąd zamieszczam te, które udało mi się zapamiętać.

Nie ulega wątpliwości, że międzynarodowe postępowania sądowe są tematyką budzącą wiele kontrowersji i problemów praktycznych.

Zapisy na fakturze

Andrzej Żurawski 03 stycznia 2016 Komentarze (0)

Jak słusznie zauważył jeden z czytelników mojego bloga komentując artykuł na temat dokonania zastrzeżenia prawa własności poprzez umieszczenie klauzuli na fakturze co raz częściej zdarza się, że przedsiębiorcy, obok podstawowego celu – księgowego, starają się wpływać na kształt stosunku prawnego lub potwierdzać ustalenia dokonywane na wcześniejszym etapie negocjacji poprzez dodatkowe zapisy na fakturze. Jest to szczególnie popularne w obrocie międzynarodowym gdzie na porządku dziennym jest dodawanie zapisów odnoszących się do warunków transportu (klauzule incoterms), właściwości sądu i prawa, czy właśnie zastrzeżenia własności.

Więcej na temat ustalania właściwego prawa przeczytasz tutaj

Całkowicie uzasadnione są zatem pytania:

– czy dodatkowe zapisy na fakturze mają moc prawną?

oraz

– czy faktura może zastąpić umowę?

Dla ważności większości ze standardowych ustaleń w obrocie handlowym nie jest wymagana choćby zwykła forma pisemna. Co więcej akceptacja określonych postanowień może również nastąpić w formie dorozumianej, np. poprzez przystąpienie do wykonywania zobowiązania, spełnienie świadczenia etc. Stąd też jeżeli strony dokonały pewnych ustaleń, które następnie znalazły swoje odzwierciedlenie w treści faktury, to dokument ten może być wykorzystywany w charakterze dowodu na okoliczność takiej a nie innej treści stosunku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 2002r. ws I ACa 219/02) . Inną kwestią jest moc dowodowa takiego dokumentu, która powinna być oceniana z uwzględnieniem chociażby okoliczności czy faktura została przez odbiorcę podpisana, czy jej treść była kwestionowana po jej otrzymaniu lub później (np. w toku postępowania sądowego), czy pozostaje w zgodzie, czy w sprzeczności z treścią innych dokumentów (umowa, korespondencja między stronami etc.)

Faktura może również być rozpatrywana w kategoriach formy uzewnętrznienia oświadczenia woli – jednostronnego, wystawcy (stąd też powszechnie akceptowalny w orzecznictwie i doktrynie pogląd, że może być źródłem np. zobowiązania gwarancyjnego) lub dwustronnego, wystawcy i odbiorcy. Zastosowanie znajdą w tym zakresie przepisy o składaniu oświadczeń woli. Jeżeli zatem faktura ma pełnić rolę źródła stosunku cywilnoprawnego to wskazane jest aby była podpisana przez obie strony i to w sposób niebudzący wątpliwości, że podpis odnosi się do akceptacji ujętych na niej treści (a nie jedynie np. co do faktu jej odbioru).

Wskazane jest wobec tego aby osoby odpowiedzialne w firmie za przyjmowanie faktur zgłaszały wszelkie nieprawidłowości czy dodatkowe zapisy na fakturze do prawnika czuwającego nad treścią umów zawieranych z kontrahentami. W praktyce spotkałem się bowiem z sytuacją, gdy na fakturze wystawionej przez firmę belgijską (która nalegała na jej podpisanie przez polskiego odbiorcę) znajdowała się klauzula zastosowania ogólnych warunków umownych firmy belgijskiej znajdujących się na jej stronie internetowej.

Ciekawego spostrzeżenia dokonał inny z komentatorów artykułu na temat zastrzeżenia prawa własności – odnośnie wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11 lutego 1993r. w sprawie I ACr 2/93.

W stanie faktycznym tej konkretnej sprawy Sąd Apelacyjny dokonał oceny zgodnie, z którą umieszczenie oświadczenia woli sprzedawcy w przedmiocie odsetek umownych na fakturze uniemożliwia uznanie, że przejawił on swą wolę w tym zakresie w sposób dostateczny. Wyrok odnosi się do konkretnego stanu faktycznego – jak wynika z uzasadnienia: faktura nie została przez odbiorcę podpisana, brak było czytelnego podpisu wystawcy, brak było dowodu doręczenia faktury odbiorcy. Nie dziwi zatem stanowisko sądu, który uznał, że w takich okolicznościach sam fakt wystawienia faktury nie doprowadził do ukształtowania dodatkowych elementów stosunku prawnego. Jednocześnie wobec powyżej wskazanych okoliczności wątpliwa wydaje się wartość przedmiotowej faktury jako dowodu na (mogącą być potencjalnie zgłoszoną) okoliczność wcześniejszego poczynienia określonych ustaleń w drodze ustnej.

Według mnie brak jednak podstaw do odbierania fakturze charakteru środka dowodowego na okoliczność poczynionych przez strony wcześniej ustaleń (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 2002r. ws I ACa 219/02) a w pewnych okolicznościach nawet środka dokonywania nowych ustaleń i kreowania dodatkowych elementów stosunku prawnego. Ten drugi aspekt znalazł swoje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego – w odniesieniu do zastrzeżenia własności (więcej we wpisie na temat zastrzeżenia prawa własności), w odniesieniu do funkcji wezwania do spełnienia świadczenia pieniężnego (w uchwale z dnia 19 maja 1992 r., sygn. akt III CZP 56/92), terminu początkowego naliczania odsetek z tytułu opóźnienia (w wyroku z dnia 19 stycznia 1999 r., sygn. akt II CKN 153/98), wyroku z dnia 24 czerwca 2004 r., sygn. akt III CK 173/03 (niepubl.), wyroku z dnia 7 lipca 2005 r., sygn. akt IV CK 28/05) funkcji pokwitowania (w wyroku z dnia 7 października 2003 r., sygn. akt IV CK 57/02) Oczywiście decydująca będzie tu ocena czy strony złożyły oświadczenie (odpowiednio wiedzy lub woli) w sposób wiążący i jednoznaczny.

Stosownie do argumentacji zawartej w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 2004r. ws III CK 173/03 znaczenie faktury, jako dokumentu rozliczeniowego na gruncie prawa podatkowego (określającego jakie dane konieczne z punktu widzenia jego celów powinna zawierać) nie wyłącza możliwości przypisania jej wystawieniu i doręczeniu skutków wynikających z prawa cywilnego.

Dodatkowe zapisy na fakturze, co do których znaczenia nie jesteśmy pewni, powinny być zatem każdorazowo poddane analizie prawnika a w przypadku takiej potrzeby wyraźnie zakwestionowane (najlepiej na piśmie) jako jednostronne i niemające potwierdzenia we wcześniejszych uzgodnieniach.

doręczenia zagraniczne

Andrzej Żurawski 27 grudnia 2015 2 komentarze

Piętą achillesową postępowań z tzw. czynnikiem zagranicznym – w których strona pozwaną jest osoba lub podmiot z siedzibą za granicą są doręczenia zagraniczne korespondencji sądowej. Wielokrotnie spotykam się ze strony klientów o pytania dlaczego zajmuje to tyle czasu i czy istnieje możliwość przyśpieszenia procedury doręczeń albo nawet czy można wyręczyć sąd i samodzielnie dokonać doręczenia….

Problematykę doręczeń sądowych w ramach Unii Europejskiej reguluje rozporządzenie nr 1393/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 listopada 2007r. dotyczące doręczania w państwach członkowskich dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych i handlowych.

Rozporządzenie określiło podstawową zasadę, według której doręczanie i wysyłanie przesyłek sądowych w innym kraju unijnym odbywa się w oparciu o podział kompetencji między organami obu państw. Najpierw jednostka przekazująca (właściwa do przekazywania dokumentów sądowych lub pozasądowych, które mają zostać doręczone w innym państwie członkowskimi) składają dyspozycję doręczenia. Następnie jednostka przyjmujących (właściwa do przyjmowania dokumentów sądowych lub pozasądowych pochodzących z innego państwa członkowskiego) zobowiązana jest do przeprowadzenia doręczenia. Sąd wysyłając pismo do strony troszczy się jedynie o wysłanie go do właściwej jednostki przekazującej, ta dalej przesyła je do właściwej jednostki przyjmującej w danym kraju unijnym, a dopiero ta jednostka doręcza go adresatowi.

Aby zminimalizować przewlekłość w komunikacji Rozporządzenie przewiduje, że: „Przekazywanie dokumentów, wniosków, potwierdzeń, dowodów odbioru, poświadczeń i wszystkich innych aktów między jednostkami przekazującymi i jednostkami przyjmującymi może odbywać się za pomocą wszelkich właściwych środków (…)”. Dopuszczaln jest zatem komunikacja za pomocą faxu, e-mail etc. jeśli tylko treść przekazywanego dokumentu jest zgodna z treścią dokumentu, który został wysłany, a co najważniejsze widniejące na nim wpisy są łatwe do odczytania.

Jeżeli doręczenia zagraniczne obejmują pismo w języku innymi niż oficjalny język siedziby adresata lub język którym się on posługuje to do przesyłki należy dołączyć formularz (którego wzór stanowi załącznik do rozporządzenia) w języku zrozumiałym dla odbiorcy, który po jego podpisaniu i odesłaniu stanowi sprzeciw przeciwko przyjęciu niezrozumiałych dla niego dokumentów. W takiej sytuacji konieczne jest ponowienie doręczenia – tym razem przetłumaczonych dokumentów.

Jednostka przyjmująca winna podjąć wszelkie konieczne działania, by dokument został doręczony jak najszybciej, a w każdym razie nie później niż miesiąc od jego wpłynięcia. Doręczenia zagraniczne dokumentów sądowych następuje zgodnie z prawem państwa członkowskiego, do którego dokumenty są adresowane, a potwierdzenie ich doręczenia odbywa się na formularzu, którego wzór jest załącznikiem do rozporządzenia.

W przypadku, gdy doręczenia zagraniczne przesyłki przez jednostki przekazujące i przyjmujące nadmiernie się wydłużają należy pamiętać o tym, że sąd ma także możliwość dokonania samodzielnego doręczenia. Sąd może doręczyć przesyłkę drogą pocztową jak również skorzystać z instytucji doręczenia bezpośredniego – np. z wykorzystaniem służby konsularnej w państwie zamieszkania adresata.

Stosownie do wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej C-325/11 z dnia 19 grudnia 2012r. w sprawie Krystynie Adler i Ewald Adler przeciwko Sabinie Orłowskiej i Czesławowi Orłowskiemu przewidziany w art. 1133 kodeksu postępowania cywilnego obowiązek ustanowienia pełnomocnika dla doręczeń pod rygorem pozostawiania korespondencji w aktach sprawy uznany został za niezgodny z przepisami prawa unijnego. Wobec tego sąd zobowiązany jest do doręczania dokumentacji w wyżej opisany sposób w trakcie trwania całego postępowania w sprawie.

Co prawda powyżej opisane regulacje adresowane są do sądów, które w ramach prowadzonych postępowań powinny dbać o szybki i skuteczny obieg dokumentów, tym nie mniej warto znać możliwości w zakresie doręczeń zagranicznych, jakie przewidują przepisy unijne chociażby po to aby móc „podpowiedzieć” sądowi, w razie takiej potrzeby, jaki sposób działania może jeszcze wykorzystać.

← Poprzednie wpisy

Następne wpisy →